Op 7 december 1941 voerde de Japanse luchtmacht de verrassingsaanval uit op de Amerikaanse vloot die in Pearl Harbor (Hawaii) voor anker lag. Daags daarna verklaarden de Verenigde Staten van Amerika de oorlog aan Japan. Ook de Nederlandse regering verklaarde Japan de oorlog. Op 15 december 1941 kwam de eerste Venlose militair in Indië om het leven toen een Nederlandse onderzeeboot op een mijn liep. Op 11 januari 1942 begonnen de Japanse acties tegen Nederlands-Indië met landingen bij het oliecentrum Tarakan op het eiland Borneo en bij Menado op het eiland Celebes. De slag in de Javazee vond plaats op 27 en 28 februari 1942. De Nederlands-Indische regering capituleerde op 9 maart 1942 onvoorwaardelijk. Op Midden- en Noord-Sumatra zetten Nederlandse troepen de strijd voort tot 28 maart 1942. Het eiland Nieuw-Guinea was toen nog niet bij de strijd betrokken. Japanse troepen voerden op 1 april 1942 komende vanuit de Indische archipel landingen op Nieuw-Guinea uit. De strijd op Nieuw-Guinea ging door tot het einde van de oorlog. In Nederlandsch-Indië en de oorlog in Azië kwamen de bijgaande Venlose militairen om het leven.