Het arrestatieplan Zondag 14 mei 1944 gaf de Befehlshaber der Sicherheits Polizei aan de vijf gewestelijke politiecommandeurs in Nederland opdracht vóór maandag 16 mei 12.00 uur in het gehele land `een opgave samen te stellen en gereed te houden van alle leden der zigeunersfamilies, ook kinderen, die zich in uw bewakingsgebied ophouden of wonen'. Het bericht bereikte Venlo telegrafisch tegen 10 uur 's avonds. Vanuit Venlo werd het aan Tegelen en Venray doorgegeven. Volgens de order moest onder zigeuners worden verstaan `alle personen, in den regel van buitenlandsche afkomst en geen Nederlander, die op grond van uiterlijk, zeden en gewoonten als zigeuners of zigeunerhalfbloeden kunnen worden aangemerkt, zoomede alle die naar geaardheid der zigeuners rondtrekken'.(1) Maandag 15 mei kwam een aanvullend regeringstelegram binnen. Thans werd opgedragen `op dinsdag 16 mei 1944 des voormiddags te 4.00 uur alle in uw bewakingsgebied verblijvende zigeuners, ook kinderen, aan te houden en deze aanvangende 7.00 uur door uw o[nder]h[orig] politiepersoneel over te doen brengen naar het kamp te Westerborg en wel tot uiterlijk 20.00 uur'.(2)

De arrestatie op de Kleine Heide Op dinsdag 16 mei 1944 vroeg in de morgen werden op het woonwagenkamp de Kleine Heide 22 mensen opgepakt. Om acht uur bevonden zij zich op het politiebureau aan de Lohofstraat en om tien uur werden zij onder begeleiding overgebracht naar Westerbork.(3) Hoe dat transport gegaan is, weten wij niet. De order luidde dat de zigeuners vóór acht uur 's avonds in Westerbork moesten aankomen. Een ondertekende lijst van degenen die op transport werden gesteld, bevindt zich in het archief van de gemeentepolitie, met de doorslag van een lijst met hun namen die naar de gewestelijk politiecommandeur in Den Bosch werd opgestuurd.(4) Uit de lijsten blijkt dat de gearresteerden varieerden in leeftijd van twee maanden tot 55 jaar. De zuigeling behoorde tot het gezin Pommée-Steinbach, bestaande uit man, vrouw en acht kinderen.(5) Landelijk werden 565 mensen opgebracht. In het Juden-Durchgangslager Westerbork werden zij in barak 69 ondergebracht.

Auschwitz Een groot gedeelte van de bijeengebrachte zigeuners werd drie dagen na aankomst in Westerbork gedeporteerd naar Auschwitz. Dit gebeurde met het 64e transport dat op vrijdag 19 mei 1944 vanuit Westerbork naar Auschwitz vertrok. Dat transport bestond uit 453 mensen, 245 van hen waren opgepakt tijdens de zigeuner-razzia. De trein werd aangevuld met 208 joden uit het lager. Onder de zigeuners bevonden zich 40 gezinnen met 147 kinderen. De trein kwam op maandag 22 mei 1944 in Auschwitz aan. Het is bekend dat zigeuners niet meteen naar de gaskamers werden gestuurd. In Birkenau (= Auschwitz II) was het Lagerabschnitt met de code B II e als afzonderlijk subkamp voor zigeuners aangewezen. Daar kwamen zeven kinderen van de familie Pommée terecht. Volgens opgave werden de moeder en de oudste zoon op de dag van aankomst omgebracht. Dat zou erop kunnen wijzen dat zij ziek geworden waren. Het is ook mogelijk dat de oudste zoon in de administratie is verwisseld met het kind van twee maanden. Vader Pommée werd naar het kamp Mittelbau-Dora overgebracht en kwam daar om het leven.

In totaal zijn ongeveer 23.000 zigeuners in Auschwitz terechtgekomen. Zij werden daar min of meer aan hun lot overgelaten, voorzover men dat binnen de context van hun situatie kan formuleren. De meesten van hen kwamen door honger, ziekte en uitputting om het leven. Op woensdag 2 augustus 1944 werd het zigeunerlager Birkenau opgeheven. Op die dag werden alle aanwezige personen, 2897 in totaal, in de gaskamers omgebracht. De zeven kinderen Pommée zijn daar vermoedelijk bijgeweest. De elders vermelde overlijdensdatum 3 augustus 1944 is vermoedelijk niet juist.(6)

Gebroeders Erbrink Het is bekend dat op zaterdag 20 mei 1944 in Westerbork 320 mensen in vrijheid werden gesteld. Dat betrof zigeuners die - naar achteraf bleek - over vervalste paspoorten beschikten, alsmede 256 van de 260 gearresteerde niet-zigeuners. Als deze cijfers juist zijn, zou dit betekenen dat de omgekomen gebroeders Erbrink uit Venlo tot de kleine groep niet-zigeuners heeft behoord, die zijn weggevoerd. Als mogelijke verklaring zou kunnen gelden dat de betreffende leden van de familie Erbrink veelvuldig met de politie in aanraking waren geweest.(7) Van beide personen is in 1950 een overlijdensverklaring voor de burgerlijke stand van Venlo opgemaakt.(8) Om vooralsnog onbekende redenen zijn van de leden van de familie Pommée geen akten opgemaakt. Misschien stonden zij formeel geregistreerd in Maastricht, waar de vader als huisschilder werkzaam was.

1) De Jong, Koninkrijk, deel 7, blz. 1297-....; Het betrof de gewestelijke politiepresidenten in Amsterdam, Rotterdam, Eindhoven, Arnhem en Groningen. De Jong, Koninkrijk, deel 5, blz. 446 en 448 voetnoot. Zij werden ook `politiekommandeur' genoemd; De Jong, deel 7, blz. 1304. Het telegram aan de politie te Venlo bevat de kopie van de brief van `De Gewestelijk Pol. Commandeur' te Eindhoven van 14 mei 1944; GA Venlo, archief gemeentepolitie, inv.nr. 294, telegram, classificatie: zeer geheim. De citaten zijn uit het telegram genomen. De opgave van zigeunerfamilies die zich in Venlo ophouden, bevindt zich bij de stukken. Daaruit blijkt dat Karel Erbrink in het Arbeitslager te Amersfoort verbleef. 
2) Telegram uit Den Bosch, in genoemd archief.
3) Rapportenboek gemeentepolitie, 16 mei 1944; minuut-telegram aan Den Bosch, opgave van personen, 16 mei 1944; alle bescheiden in het archief van de gemeentepolitie.
4) Genoemd archief, de lijst is een bijlage bij de uitgaande brief nummer 3 kabinet van 16 mei 1944. Aldaar ook de tekst van het telegram aan Den Bosch: `Hedenmorgen 22 personen op transport gesteld. Geen bijzonderheden. Schriftelijke opgave verzonden'.
5) Opgave door de opperluitenant van de gemeentepolitie Venlo, 16 mei 1944, doorslag in het archief van de gemeentepolitie.
6) In memoriam. Nederlandse oorlogsslachtoffers, deel 2, blz. 28 en 67-68. Die Zahl der Opfer von Auschwitz, blz. 53.
7) GA Venlo, archief Gemeentepolitie Venlo, rapportenboeken o.a. van 8 juni 1940, 13 april 1943 en 15 april 1943.
8) Akten nummers 373 en 374 van .... 1950.