Het schip is gebouwd in 1916-1921 en vertrok op 4 mei 1938 richting Nederlands-Indië, waar het in juni van dat jaar aankwam. Vanaf 10 mei 1940 voerde de Java konvooidiensten uit in Nederlands-Indië. De Java werd uiteindelijk in de late avond van 27 februari 1942 tijdens de Slag in de Javazee in het achterschip getroffen door één van de torpedo`s van de Japanse kruiser Nachi, juist bij de achterste munitiebergplaats. Door de geweldige explosie die volgde brak het gehele achterschip af. De oude kruiser begon snel te zinken en meteen gaf commandant van Straelen de order het schip te verlaten. Omdat de Java zo snel zonk, was er nauwelijks tijd om sloepen of reddingsvlotten uit te zetten en veel van de mannen in het water verdronken onder wie de commandant zelf. Slechts 14 van de 526 bemanningsleden en opvarenden werden opgepikt door Japanse torpedobootjagers en overleefden de Slag in de Javazee (andere bronnen spreken van 491 omgekomenen van de 512 opvarenden).

 Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Hr._Ms._Java; http://www.go2war2.nl/artikel/1924/Lichte-kruisers-van-de-Java-klasse.htm.